ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Αντωνία Βασιλάκου

Μια ,εκ βαθέων, συζήτηση, με την καθηγήτρια μιμικής τέχνης, σκηνοθεσίας και σωματικού θεάτρου

Με την Αντωνία Βασιλάκου συναντηθήκαμε για πρώτη φορά, στο Σεμινάριο Σωματικής Έκφρασης και Μιμικής Τέχνης, που πραγματοποιήθηκε  στο Κινηματοθέατρο «Αστέρια», στο πλαίσιο της «Διεθνούς Πανεπιστημιάδας Θεάτρου» που λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο στις Σέρρες . Απλή, χαμογελαστή και προσιτή, κέρδισε τόσο τη δική μου συμπάθεια , όσο και των υπόλοιπων συμμετεχόντων.  Η ξεχωριστή παρουσία της, όσο και ο πλούσιος πνευματικός της κόσμος  ο οποίος  ήταν εμφανής μέσα στη διδασκαλία της,  μου δημιούργησε την ανάγκη να τη γνωρίσω καλύτερα…
                                                                                                                        ΝΑΣΙΑ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ

Η Αντωνία Βασιλάκου
αποφοίτησε από την EcoleInternationale de Mimodramede Marcel Marceau στο Παρίσι (2005), όπου διδάχτηκε υποκριτική, τεχνική σύγχρονης μιμικής μεθόδου Decroux, τεχνική μιμικής μεθόδουMarceau, κλασικό χορό και σκηνοθεσία. Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Σχολής Αθηνών(2002), κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου θεατρολογίας (DEA Théâtre et Arts du Spectacle)από το Τμήμα Lettres, Langues et Spectacles του Πανεπιστημίου Paris Χ – Nanterre (2005), με υποτροφία του Ιδρύματος Κριεζή και υποψήφια διδάκτωρ με θέμα «Ο τραγικός μίμος στα έργα του Ζαν-Λουί Μπαρώ» στο Πανεπιστήμιο Paris X - Nanterre.Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια και μαθήματα υποκριτικής, μιμικής και σωματικού θεάτρου με τους : Francesca Lattuada και Νικαίτη Κοντούρη (1η Θερινή Ακαδημία Εθνικού Θεάτρου), Peta Lilly, Ασπασία Κράλλη, Τότα Σακελλαρίου,Λυδία Κονιόρδου (Κέντρο Αρχαίου Δράματος «Δεσμοί), Luis Torreao (Ecole Hippocampe), Jorge Gayon (ATοM Studio), Thomas Leabhart, Théâtre du Mouvement και με την Αριάν Μνουσκίν στο Théâtre du Soleil.Διδάσκει στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου από το 2008 τα μαθήματα Εργαστήριο Μιμικής Τέχνης Ι και Εργαστήριο Μιμικής Τέχνης ΙΙ, Εργαστήριο Σκηνοθεσίας Σωματικού Θεάτρου Ι, Εργαστήριο Σκηνοθεσίας Σωματικού Θεάτρου ΙΙ, Εισαγωγή στο Σωματικό Θέατρο και τη Μιμική Τέχνη καθώς και Εισαγωγή στην Υποκριτική και στο Σωματικό Θέατρο.

Ν.Δ Βλέποντας το βιογραφικό σου, ανακαλύπτω έναν πλούτο σπουδών, που με άφησε άφωνη, διότι θεωρώ πως είσαι αρκετά μικρή σε ηλικία για να έχεις ένα τέτοιο εύρος γνώσεων. Ποιο ήταν το εναρκτήριο λάκτισμα που σε έκανε να αγαπήσεις με πάθος τη γνώση;

Α.Β.Σας ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια. Θεωρώ πως το βιογραφικό μου είναι φυσιολογικό για ένα άτομο της γενιάς μου, την γενιά των ‘’νέων’’ άνω των 30, καθώς είμαστε μια γενιά που γαλουχήθηκε από το οικογενειακό περιβάλλον με την προοπτική μιας καλύτερης κατάστασης που θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνο μέσα από την μόρφωση. Νομίζω συνεπώς πως δεν είμαι η εξαίρεση, αλλά ο κανόνας στα άτομα της ηλικίας μου.

Σε βαθύτερο επίπεδο, νομίζω πως η εικόνα της μητέρας μου που διάβαζε και έγραφε για το διδακτορικό της με έκανε να κατανοήσω τη σημασία της μόρφωσης από πολύ μικρή ηλικία. Ταυτόχρονα, η γιαγιά μου, που περνούσε πολύ χρόνο μαζί μας, αν και απλή νοικοκυρά, αγαπούσε ιδιαίτερα τη φύση, τη μουσική, τα βιβλία και τα ταξίδια και με επηρέασε με τον δικό της ελεύθερο τρόπο σκέψης  ως φυσική παρουσία για να αναζητήσω έναν πιο δημιουργικό τρόπο έκφρασης, που μόλις έχει αρχίσει να διαφαίνεται. Νομίζω ότι στο συνδυασμό αυτών των δύο γυναικείων παρουσιών οφείλεται η ανάγκη μου για την αναζήτηση της γνώσης, της ελευθερίας και του σεβασμού στον συνάνθρωπο και το περιβάλλον μας.

Πώς ήσουν ως παιδί;  Έτυχε ποτέ στην παιδική σου ηλικία να νιώσεις απόρριψη από τα άλλα παιδιά ή να αισθανθείς εσύ η ίδια ότι σε χαρακτηρίζει μια, ας το πούμε, διαφορετικότητα;

Και ποιο παιδί δεν έχει νιώσει κάπως έτσι στο σχολικό περιβάλλον της μάζας, όπου αρχίζουν να χτίζονται οι ‘’κλίκες’’, οι ‘’παρέες’’ και που πρέπει να πάρεις απόφαση πως πρέπει να ενταχθείς σε κάποιες από αυτές, αλλιώς θα είσαι αρκετά μόνος σου; Το bullying, ενάντια στο οποίο γίνονται πλέον πανευρωπαϊκές καμπάνιες, είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο.

Θυμάμαι πάντως πως στα σχολικά μου χρόνια ήμουν ένα κλειστό, ευαίσθητο παιδί, αφοσιωμένο στην μελέτη και λιγότερο στην κοινωνικές συναναστροφές. Σίγουρα αυτό ήταν αποτρεπτικός παράγοντας για τους συμμαθητές μου που τους εμπόδισε να αναπτύξουν οικειότητα και φιλικές σχέσεις μαζί μου, γεγονός που έγινε αισθητό κυρίως στα γυμνασιακά χρόνια. Όμως, είχα πάντα φίλους, λίγους και καλούς, εντός και εκτός σχολείου, οπότε δεν ένιωσα ποτέ μοναξιά. Σίγουρα όμως αναρωτιόμουν γιατί κάποια άτομα ήταν πάντα δημοφιλή, ενώ κάποια άλλα όχι. Αυτό για μένα ήταν κάτι το ακαθόριστο.

Ν.Δ.Η αγάπη σου για το θέατρο πώς προέκυψε; Δέχτηκες κάποιες επιρροές από το περιβάλλον σου, οικογενειακό ή και φιλικό;

Παραδόξως, αν και ασχολιόμουν με τη ζωγραφική και έπειτα με το τραγούδι, δεν είχα εκδηλώσει ενδιαφέρον για το θέατρο. Ανακάλυψα το βαθύτερο ενδιαφέρον μου αρκετά αργά και μέσω μιας καθηγήτριας -του δημόσιου λυκείου της γειτονιάς μου- που είχε καθιερώσει να βλέπουμε, όσοι το επιθυμούσαμε, κάθε 2 εβδομάδες παραστάσεις. Συνεπώς, μόλις μπήκα στο πανεπιστήμιο, αποφάσισα να παρακολουθήσω μαθήματα υποκριτικής σ’ ένα υπόγειο στα Εξάρχεια, πράγμα που με οδήγησε στην παρακολούθηση άλλων σεμιναρίων, με σκοπό βέβαια σε κάποια στιγμή, όταν αισθανόμουν έτοιμη, να δώσω εξετάσεις σε δραματική σχολή.

 Αποφάσισες όμως να σπουδάσεις στο εξωτερικό. Θεωρείς ότι στην Ελλάδα, δεν υπάρχει το επίπεδο σπουδών που θα έπρεπε, στον χώρο του θεάτρου; 

Η απόφασή μου να σπουδάσω στο εξωτερικό είχε να κάνει με την έλλειψη εκπαίδευσης στον τομέα που επιθυμούσα, στο σωματικό θέατρο και τη μιμική τέχνη, στις εγχώριες δραματικές σχολές. Παρόλο που η μιμική τέχνη έχει ελληνικές ρίζες και υπάρχει πλέον ένα σεβαστό ποσοστό ηθοποιών που επιθυμούν να ακολουθήσουν αυτήν τη σταδιοδρομία , δεν υπάρχουν αντίστοιχες σπουδές στις δραματικές σχολές της χώρας μας. Με αποτέλεσμα οι σπουδές στο θέατρο να είναι κυρίως κειμενοκεντρικές, στηριγμένες στην ψυχολογική προσέγγιση της στανισλαφσκικής μεθόδου και να αγνοούν, εκτός λίγων εξαιρέσεων, τη σύμπραξη σωματικής δραματικής έκφρασης και θεατρικού κειμένου.

Να τονίσω εδώ πως η πολιτεία, θέτοντας ως προϋπόθεση για την αναγνώριση μιας δραματικής σχολής πολύ συγκεκριμένα μαθήματα, παραβλέπει εδώ και χρόνια την ύπαρξη εναλλακτικών εκφράσεων δραματικής τέχνης. Αυτά συνεπώς υπάρχουν μόνο ως μαθήματα επιλογής, και αυτό σε κάποιες ελάχιστες σχολές που επιθυμούν να διευρύνουν το πεδίο γνώσεων των μαθητών τους. Είμαστε η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που δεν έχει αυτούσιες σπουδές στον τομέα αυτό.

 Έχεις άμεση σχέση με τον χώρο της Παιδείας αφού διδάσκεις σε πανεπιστήμιο της χώρας. Πώς βλέπεις  τον συγκεκριμένο   τομέα  στην Ελλάδα σε σύγκριση με το εξωτερικό, αλλά και γενικότερα; Πιστεύεις ότι χρειάζονται κάποιες αλλαγές εκ βάθρων;

Δεν μπορώ να γνωρίζω συνολικά όλα τα προβλήματα της παιδείας, αλλά χρειάζονται σίγουρα αλλαγές και ιδιαίτερα στην  πρωτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, που είναι η βάση της εκπαίδευσης και η οποία πάσχει βαθύτατα από την έλλειψη τέχνης, κριτικής σκέψης και υποδομών. Τα πράγματα είναι προβληματικά για το μαθητή στη δημόσια σχολική εκπαίδευση, όταν καλείται να εισέλθει σε ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα όπου πρέπει να μάθει εκ νέου να σκέφτεται κριτικά και να δημιουργεί. Σε αυτό το σημείο συχνά αποτυγχάνει. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας μας δεν υστερεί σε τίποτα σε διδακτικό προσωπικό σε σχέση με τα αντίστοιχα πανεπιστήμια του εξωτερικού, αλλά σε κτιριακές και υλικοτεχνικές υποδομές, όπως εξάλλου και η σχολική εκπαίδευση. Αυτό οφείλεται κυρίως στην αδιαφορία του κράτους και επιπλέον, εξαιτίας της κρίσης, και στην έλλειψη πόρων. Οι συνθήκες όπου καλούνται οι καθηγητές να διδάξουν τα μαθήματά τους είναι υποβιβαστικές για το ίδιο το μάθημα, και  ιδιαίτερα στα πρακτικά και εργαστηριακά μαθήματα, είτε είναι ζωγραφική, είτε γυμναστική, είτε θέατρο, είτε χημεία.

Ο τρόπος σκέψης σου είναι επηρεασμένος από τη γαλλική κουλτούρα, αφού σχεδόν τον μισό χρόνο ζεις στο Παρίσι.  Η Γαλλία και ο τρόπος ζωής εκεί, είναι πιο κοντά στη δική σου ψυχοσύνθεση;

Νομίζω πως δεν πρόκειται για την γαλλική κουλτούρα, αλλά για την ευρωπαϊκή. Αναγνωρίζω στις πρωτεύουσες των περισσοτέρων ευρωπαϊκών χωρών, πλην της Ελλάδας, έναν πιο ισορροπημένο τρόπο ζωής, με σεβασμό στον δημόσιο χώρο, στον άνθρωπο και το περιβάλλον, κάτι, που ειδικά στην δική μας πρωτεύουσα αλλά και στις υπόλοιπες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας εκλείπει. Δεν ξέρω πότε και πώς μπορούμε να αποκτήσουμε κάτι τέτοιο. Πολλοί όμως νέοι της γενιάς μου και της νεότερης γενιάς, που έχουν ζήσει στο εξωτερικό, προσπαθούν να αλλάξουν τα δεδομένα. Ελπίζω να αρχίσει να γίνεται τώρα, με τις δημοτικές εκλογές.

 Σε μία συζήτηση που είχαμε, μου ανέφερες ότι στη Γαλλία, οι πολίτες νιώθουν υπεύθυνοι για όσα συμβαίνουν στο κράτος τους. Πιστεύεις πως εμείς οι Έλληνες λειτουργούμε με ανάλογο τρόπο;  Αν όχι, τι θα έπρεπε να αλλάξουμε στον τρόπο της  σκέψης μας και της ζωής μας;

Πράγματι, οι Γάλλοι νιώθουν ιδιαίτερα υπεύθυνοι για τη διακυβέρνηση της χώρας τους και τη σωστή χρήση των φόρων. Άλλωστε οι περισσότεροι πόροι του κράτους προέρχονται από τους ίδιους τους πολίτες. Θεωρούν καθήκον τους να πληρώνουν φόρους, που συνήθως είναι δίκαια κατανεμημένοι, σε αντίθεση με τη χώρα μας, καθώς γνωρίζουν πως μόνο έτσι μπορεί να διατηρηθεί ο δημόσιος χαρακτήρας των υπηρεσιών. Γι’ αυτό και τόσο οι απλοί πολίτες, όσο και τα media, κατακρίνουν δριμύτατα τη στάση κάποιων πλουσίων καλλιτεχνών και επιχειρηματιών που προτίμησαν τον τελευταίο καιρό, να μετακομίσουν σε γειτονική χώρα, αντί να πληρώνουν τους φόρους που τους αντιστοιχούν.  Από τη μεριά του, το γαλλικό κράτος, φαίνεται να έχει μεγαλύτερη συνειδητοποίηση των ευθυνών του, ιδιαίτερα για τις πιο ασθενείς οικονομικά τάξεις και γι’ αυτό υπάρχει μεγαλύτερος έλεγχος στους πόρους ώστε να αποφεύγεται η κακοδιαχείριση. Όλοι ακούσαμε την είδηση πως ο πρώην δήμαρχος του Παρισιού δικάστηκε επειδή δεν μπορούσε να αποδείξει που πήγαν 10.000 ευρώ.  Στην Ελλάδα, αυτό θα μπορούσε να είναι ένα πετυχημένο ανέκδοτο.

Εδώ, η ιδιοτέλεια έχει γίνει τρόπος συμπεριφοράς σε όλα τα επίπεδα. Θεωρούμε πως έχουμε μόνο δικαιώματα και ποτέ ευθύνες, και κυρίως πως δεν υπάρχει λόγος να υπακούμε σε κανένα νόμο. Εμείς οι ίδιοι καταλύουμε την έννοια της δημοκρατίας. Και βεβαίως, τη μεγαλύτερη ευθύνη φέρει η πολιτική ηγεσία των τελευταίων 20 χρόνων. Για να εξαλειφθούν αυτά τα φαινόμενα δεν αρκεί μόνο η σωστή παιδεία, αλλά να κάνουν σωστά τη δουλειά τους η δικαιοσύνη και η πολιτεία και να λειτουργούν υποδειγματικά και με σεβασμό στους νόμους.  Μόνο έτσι θα σταματήσει το αίσθημα της αδικίας που νιώθουμε συνεχώς και μόνον τότε θα αρχίσουμε να σεβόμαστε τον δημόσιο χώρο, τον διάλογο και εν τέλει, τη δημοκρατία.

 Σε ενδιαφέρει η Πολιτική;

Με ενδιαφέρει η πολιτική κατεύθυνση του τόπου μας, αλλά δεν θα μπορούσα σε αυτή τη φάση της ζωής μου να ασχοληθώ παραπάνω. Ήδη είναι ιδιαίτερα δύσκολη η θέση του πολίτη που εκλέγει αιρετούς και προσπαθεί να το κάνει αντικειμενικά, ειδικά σε αυτή την κρίσιμη περίοδο της χώρας. Πρέπει να σας πω ότι ξοδεύω πολύ χρόνο προτού πάω να ψηφίσω, καθώς διαβάζω το πρόγραμμα των περισσοτέρων κομμάτων και έπειτα μελετώ το βιογραφικό των υποψηφίων για να επιλέξω τους καταλληλότερους. Βεβαίως, συχνά  δεν είναι πάντα οι πιο δικτυωμένοι και συνεπώς πολλές φορές δεν εκλέγονται.

 Μιμική, κίνηση, χορός. Πόσο πιστεύεις ότι  βοηθούν στην επαφή με τον εσώτερο εαυτό μας και πώς λειτουργεί αυτό αν τελικά ισχύει;

Καταρχάς να διαχωρίσω τα είδη. Η κίνηση είναι το γενικότερο πλαίσιο που χωρίζεται σε αμέτρητους κλάδους, δύο από τους οποίους είναι η μιμική και ο χορός. Η κυριότερη διαφορά είναι πως η μιμική και το σωματικό θέατρο είναι δραματικές μορφές τέχνης, ενώ ο χορός μπορεί να υπάρξει άνευ δραματουργίας. Βεβαίως, όλα τα είδη συνδιαλέγονται και γι’ αυτό πιστεύω πως υπάρχει χώρος για όλους μας.

 Όσον αφορά την εσωτερική έκφραση, η κάθε μορφή τέχνης χαρακτηρίζεται από προσωπική εμπλοκή, λειτουργώντας έτσι θεραπευτικά, καθώς η ενέργειά μας διοχετεύεται μέσα από το σώμα μας και τα συναισθήματα μας και μετουσιώνεται σε ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα. Όμως η Τέχνη, αν και έχει επικοινωνιακό χαρακτήρα, δεν αποσκοπεί στην ψυχοθεραπεία του ατόμου, όπως η arttherapy, αλλά σε ένα άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα.

 Στις Σέρρες έρχεσαι για δεύτερη φορά, στο πλαίσιο της Διεθνούς Πανεπιστημιάδας Θεάτρου, προκειμένου να διδάξεις μέσω ταχύρυθμων σεμιναρίων. Πώς βλέπεις αυτόν το θεσμό;

Πράγματι, είναι η δεύτερη φορά που έρχομαι στην Διεθνή Πανεπιστημιάδα Θεάτρου με το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Ναυπλίου. Η πρώτη ήταν το 2012 όπου εκτός από το σεμινάριο είχα επιμεληθεί μεγάλο μέρος της παράστασης μιμικής-σωματικού θεάτρου με τον τίτλο «Άνευ Λόγων ΙΙ», που πραγματοποιήθηκε από τους  φοιτητές της Σχολής μας. Οι συνθήκες που μας προσφέρονται στις Σέρρες και τότε και τώρα είναι ιδανικές. Έχουμε καταρχάς στην διάθεσή μας ένα πλήρως εξοπλισμένο θέατρο με ειδικευμένους τεχνικούς και όλα τα έξοδα διαμονής και διατροφής καλύπτονται από τους διοργανωτές. Κάθε φορά αισθανόμαστε τυχεροί για την όμορφη υποδοχή, τη ζεστή ατμόσφαιρα και την τεχνική αρτιότητα που μας επιφυλάσσει η διοργάνωση!

Επίσης, οι συμμετέχοντες στα σεμινάρια έρχονται να τα παρακολουθήσουν με όρεξη και μπαίνουν αμέσως σε μια διαδικασία δημιουργίας, ακόμη κι αν αυτό που τους προτείνεται είναι εκτός των συνηθειών τους. Τέλος, το κοινό των Σερρών είναι καταπληκτικό και φαίνεται να υποστηρίζει θερμά το θεσμό αυτό!

 Τελικά, τι  σου «έμεινε» από την πόλη μας; Θα μας επισκεφτείς εκ νέου;

Αυτό που μου μένει πάντα από την πόλη των Σερρών ,είναι η καλοσύνη, η ευγένεια και η φιλοξενία των κατοίκων της, το γευστικό φαγητό, καθώς και η ομορφιά της φύσης. Αξίζει πραγματικά να διασχίσει κανείς όλη τη χώρα για να σας επισκεφτεί! Σίγουρα θα επαναλάβω και εγώ αυτό το ταξίδι! Εις το επανιδείν λοιπόν!

κείμενο / φωτογραφίες : ΝΑΣΙΑ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ